Hoe blijf je koel tijdens warme dagen?

Allereerst: wat gebeurt er in ons lijf?

Het menselijk lichaam beschikt over een inwendig regelmechanisme om een veilige lichaamstemperatuur te behouden. Bij kou gaat ons lichaam vanzelf bewegen om verdere afkoeling te voorkomen; dit ervaren we als rillen. Bij warmte gaan we zweten: de meest effectieve manier om warmte af te voeren. Een gezond lichaam zal zich bij blootstelling aan warmte al binnen een paar dagen aanpassen om beter om te gaan met hogere temperaturen.

Desalniettemin kost het afvoeren van warmte ons lichaam moeite. We vinden het over het algemeen dan ook geen fijn gevoel. Het hart gaat sneller kloppen om te zorgen dat de huid een sterkere doorbloeding krijgt en beter warmte kan afvoeren door verdamping van vocht. Bij (flinke) inspanning, zal het hart wel twee keer zoveel bloed rondpompen. Als gevolg hiervan raken we sneller vermoeid en worden misschien zelfs duizelig of misselijk. Let op deze alarmbellen en zoek snel verkoeling!

Wat kun je doen?

Om af te koelen kun je natuurlijk de airco op tien zetten, veel ijs eten of een koude douche nemen. Dit kan geen kwaad maar het verrast je misschien dat experts dit niet aanraden als de beste manier om koel te blijven. Lisa Klous en Boris Kingma werken beiden als thermofysioloog voor TNO. Zij geven je de beste tips voor warme dagen.

1. Houd thuis je hoofd koel
2. Schakel op je werkplek over op ‘Cool biz’
3. Kun je je kleding kiezen? Kies dan hiervoor
4. Naar buiten? Bescherm je goed
5. Twee liter water is geen overbodige luxe
6. Pas je eetpatroon aan, leve de tapas!
7. Let extra goed op ouderen en kinderen
8. Zo zorg je voor een goede nachtrust

1. Houd thuis je hoofd koel

Het lijkt een open deur en dat is het ook. Om je huis gemakkelijk en voordelig te koelen zet je in de vroege ochtend en de late avond ramen en deuren tegen elkaar open. De koele lucht trekt dan door je huis en zorgt direct voor een lagere temperatuur. Vergeet vooral je slaapkamer niet! Overdag laat je buiten de zonwering naar beneden en binnen de gordijnen dicht.

Beschik je thuis over een (mobiele) airco? Prima om te gebruiken, maar denk eraan dat als het binnen 20 graden is, je lichaam het afkoelingsmechanisme uitschakelt. Ga je vervolgens naar buiten, dan is de overgang des te groter en moet je lijf extra hard werken om weer af te koelen. Een ventilator werkt ook goed om je lichaamstemperatuur op peil te houden. Door de verplaatsing van lucht, daalt de gevoelstemperatuur. Daarbij helpt ‘een briesje’ je huid bij het verdampen van vocht, waardoor je gemakkelijker koel blijft.

Meer informatie over het koelen van je woning

2. Schakel op je werkplek over op ‘Cool biz’

Werk je thuis? Dan kun je de omstandigheden meestal wat gemakkelijker aanpassen. Niemand kijkt je raar aan als je op slippers rondloopt. Op kantoor is dit een ander verhaal. De geldende ‘dress code’ staat meestal geen korte broeken, t-shirts en sandalen toe. In Japan pakken ze het tijdens warme periodes anders aan. Kantoren mogen daar vanwege de energieschaarste wettelijk niet gekoeld worden onder de 26 – 27 graden. Japanse kantoormedewerkers laten daarom hun colberts en stropdassen thuis en gaan in chino’s, poloshirts en zelfs Hawaï-shirts naar hun werk. ‘Cool biz’ en ‘Supercool biz’ heten de campagnes van de Japanse overheid om dit te promoten.

Toekomstmuziek voor Nederlandse kantoren? Dat kan nooit lang meer duren. Tot die tijd kun je de tips voor thuis ook op kantoor inzetten. Begin wat vroeger en open alle ramen en deuren. Zet een ventilator op je bureau - vergeet die presse papier niet - en schakel de zonwering in. Neem als het kan ook een wat langere lunchpauze.

3. Kun je je kleding kiezen? Kies dan hiervoor

Hoef je geen uniform of veiligheidskleding te dragen op je werk? Dan kun je, zonder meteen op korte broeken over te stappen, je kleding prima aanpassen om koel te blijven. Vermijd strakke kleding en synthetische stoffen zoals polyester. Dit neemt weinig tot geen vocht op en ventileert niet goed.
Je huid kan beter warmte afvoeren als je kiest voor zo min mogelijk laagjes en ruimvallende kleding van katoen of linnen. Denk aan ‘Cool biz’ en neem die kreukels maar even voor lief.

4. Naar buiten? Bescherm je goed

Ook al is het warm, de meeste mensen willen toch graag naar buiten. Door dit te doen, kan je lichaam zich beter aanpassen aan de warmte. Vermijd wel de extremen en ga als het even kan op de relatief koelere uren naar buiten dus in de ochtend en de avond. Zeker als je bijvoorbeeld gaat hardlopen of een andere buitensport wilt doen. Zoek buiten zoveel mogelijk de schaduw op, het liefst in een ‘groene’ omgeving zoals een bos of een park. Bomen en planten verdampen hun vocht, waardoor de lucht afkoelt.

Waar je ook heen gaat, bescherm je huid goed tegen de zon. Doe dit met luchtige kleding en denk aan een hoed of pet. Smeer je ook goed in met zonnebrandcrème. Daar koel je niet van af, maar het helpt wel bij het voorkomen van verbranding. Lig je ’s avonds in bed met een roodverbrande huid, dan voel je je zeker niet koel.

5. Twee liter water is geen overbodige luxe

Omdat je lichaam door zweten veel vocht verdampt op warme dagen, is het belangrijk om dat ook weer op tijd aan te vullen. Doe je dit niet, dan liggen uitdroging en een verhoogde lichaamstemperatuur op de loer met vervelende gevolgen als duizeligheid, hoofdpijn en spierkrampen. Drink minimaal twee liter water per dag, het liefst elk uur een glas. Wees zuinig met ijsklontjes; te snelle afkoeling zet je afkoelingsmechanisme op een laag pitje en zorgt dat het extra hard moet werken als je glas leeg is.

Alcoholische drankjes kun je beter vermijden op warme dagen. Alcohol werkt vocht afdrijvend en dat vocht heeft je lichaam nu juist hard nodig. Zo’n lekker ijskoud biertje of tintelfrisse rosétje kan best maar kies toch liever voor een glas kraanwater of een kop lauwe thee. Een stuk minder aantrekkelijk maar echt beter om koel te blijven.

6. Pas je eetpatroon aan, leve de tapas!

In de zomer eten we liever een kleine, lichte maaltijd en hebben we weinig trek in een bord stamppot. Je lichaam geeft zo zelf aan wat goed voor je is. Hoe zwaarder de maaltijd, hoe langer en harder je spijsvertering moet werken en hoe meer warmte daarbij in je lichaam vrijkomt. In het doorgaans warme Spanje eten mensen daarom het liefst meerdere lichte maaltijden en hapjes, verdeeld over de dag. Daar kun wij wat van leren.

Reizen we verder over onze opwarmende aardbol, dan zien we veel pikant eten in warme gebieden. Waarom zou je pittig eten als het om je heen al heet is? Het lijkt tegenstrijdig, maar ook hier weten de ‘locals’ wat ze doen. Pikant eten houdt je lichaam namelijk voor de gek; het prikkelt dezelfde zenuwuiteinden als hitte, waardoor je afkoelingsmechanismen ‘aan’ gaan. Je gaat zweten, je bloedsomloop verhoogt en dus koel je extra af.

Voor alle spice girls en boys én de mensen die daar niet aan moeten denken, is het met warm weer verstandig om te kiezen voor eten dat veel vocht bevat, zoals (niet te warme) soep, groenten, sla en fruit.

7. Let extra goed op ouderen en kinderen

Letten op hoeveel je drinkt en wat je eet is voor iedereen belangrijk tijdens warmte. Dit geldt extra voor ouderen en jonge kinderen. Mensen van 65 jaar en ouder zweten minder waardoor hun lichaam warmte minder goed kan afvoeren. Op een koele plek blijven en rustig aan doen is voor deze groep mensen zeker aan te raden. Daarbij is de dorstprikkel lager bij oudere mensen. Het is daarom belangrijk om extra goed te letten op het drinken van voldoende water. Houd altijd een glas of flesje water bij de hand om eraan te denken!

Ook baby’s en jonge kinderen hebben meer water nodig op warme dagen. Hun lijfjes kunnen nog niet goed zweten maar ze produceren relatief wel veel warmte. Hierdoor kunnen ze sneller uitdrogen. Ga je met warm weer je naar buiten met de wandelwagen? Gebruik dan een natte (hydrofiele) doek om over de kap te hangen. Combineer je dit met een veilige en kindvriendelijke (mini)ventilator, dan heeft je kleintje het heerlijk koel.

8. Zo zorg je voor een goede nachtrust

Een warme slaapkamer is niet de beste omgeving voor een goede nachtrust. Is het ’s avonds buiten al wat afgekoeld? Zet dan een half uurtje voor je gaat slapen boven de ramen en deuren tegen elkaar open. Een ventilator kan helpen om de koele lucht nog beter naar binnen te halen. Het briesje van een ventilator is ’s nachts beter voor je lichaam dan de kou van een airco. Bovendien – je moet ervan houden – kan het ‘waaiende’ geluid rustgevend werken.

Om te zorgen dat je lichaam tijdens de nacht genoeg vocht heeft om te verdampen, moet je overdag veel vocht tot je nemen. Drink voor het slapen geen ijskoude drankjes en neem geen heel koude douche. ‘Lauw’ is het toverwoord voor wie lekker wil slapen.

Klimaatkamer

Op de Human Tech Campus in Soesterberg verricht TNO onderzoek naar de prestaties van professionals die fysiek uitdagende taken uitvoeren, werken onder zware operationele omstandigheden, of belastende kleding en uitrusting dragen bij hun werk. De resultaten van onze onderzoeken helpen om maatregelen te nemen die de inzetbaarheid van zulke professionals vergroten.

Meer informatie over de Klimaatkamer